ช่วงเวลาการเนียต

ตอบโดย อ. ปราโมทย์ ศรีอุทัย

ถาม

อัสลามูอาลัยกุม ค่ะ อาจารย์ ดิฉันสงสัยเรื่องการเหนียตนิดหนึ่งค่ะ ที่เคยศึกษามา สำหรับศิลอดเดือนรอมาฎอน ให้มีเหนียตช่วงก่อนเข้าเวลาละหมาดศุบฮี หากอาบน้ำละหมาดขณะจะล้างหน้า หากละหมาด ขณะยกมือกล่าวตักบีรร่อตุลเอียะหฺรอม จึงอยากทราบว่าหากเราเหนียตก่อนล้างมือ หรือก่อนยกมือตักบีรฺได้หรือไม่ค่ะ(เช่น เหนียตละหมาดมาตั้งแต่เดินมายังมัสยิด หรือเมื่ออาบนำละหมาดเสร็จ) และหากเหนียตขณะตักบีรฺยังไม่ครบ แต่เหนียตเสร็จเมื่อเอามือกอดอกแล้ว ละหมาดนั้นจะใช้ได้ไหมค่ะ
และการเหนียตต้องระบุครบที่กำหนดและตามลำดับไหมค่ะ เช่น ละหมาดซุฮีย์โดยเป็นมะมูม หากเหนียตเพียงละหมาดซุฮ์รี 4 ร็อกอะฮ์ โดยไม่เหนียตส่วนอื่นอีก หรือเหนียตว่าข้าพเจ้าละหมาด 4 ร็อกอะฮ์ก่อนเหนียตละหมาดซุฮรีฮ์ การเหนียตเช่นนี้ใช้ได้ไหมค่ะ (เคยได้ยินคำว่าตะยีนส่วนหนึ่งของการเหนียต)
และยังสงสัยว่าการเหนียตนี้ต้องนึกในใจ หรือต้องกล่าวออกมา หรือต้องกล่าวพร้อมนึกในใจค่ะ เคยได้ยินว่า การกล่าวออกมาซึ่งเป็นคำเหนียต ขณะยืนตรงตรงก่อนยกมือตักบีรฺ ยังไม่เข้าเวลาละหมาดทำได้ และกียาสกับหะดิษที่นบีศิลอดสุนัต และตอนทำฮัจญ์ การกล่าวคำเหนียตนั้นเป็นผลดีเป็นที่ส่งเสริมกับผู้ละหมาด ผู้อาบน้ำละหมาด และถือศิลอด คือจะทำให้จิตใจมั่นคง มีสมาธิ ไม่วอกแวก และเป็นเพียงสุนัตไม่ใช่วาญิบ และไม่ใช่บิดอะฮฺลุ่มหลง คำกล่าวเช่นนี้ถูกต้องไม่ค่ะ
ดิฉันเคยเห็นผู้ละหมาดหลายคน กล่าวคำเหนียตดังมาก และยกมือตักบีรฺหลายครั้ง เคยตามละหมาด อีหม่ามตักบีรฺ ก็ยกมือตักบีรฺตาม แต่อีหม่ามกลับออกและยกมือตักบีรฺใหม่ ต้องรอจนกว่าอีหม่ามกอดอกและกล่าวดุอาอ์แล้วจึงยกมือกล่าวตักบีรฺตามค่ะ

ตอบ

วะอลัยกุมุสสลาม ..
เรื่องการเนียตถือศีลอด มีคำสั่งชัดเจนจากท่านศาสดา ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะซัลลัมให้เราเนียตหรือตั้งเจตนาจะถือศีลอดตั้งแต่ตอนกลางคืน คือ ก่อนแสงอรุณจะปรากฏขึ้น ..

ส่วนการเนียตละหมาด ทัศนะของมัษฮับชาฟิอีย์กล่าวว่าให้เนียต "พร้อม" กับการกล่าวตักบีรอตุ้ลเอี๊ยะห์รอม
ขณะที่อีก 3 มัษฮับคือมัษฮับหะนะฟีย์, มัษฮับมาลิกีย์ และมัษฮับหัมบะลีย์กล่าวว่า อนุญาตให้เนียต "ก่อนตักบีรอตุ้ลเอี๊ยะห์รอมเล็กน้อย" ได้ ดังข้อมูลในหนังสือ อัล-ฟิกฮ์ อะลัลมะษาฮิบ อัล-อัรฺบะอะฮ์

ผมจึงเห็นว่า ถ้าเราเนียตละหมาดตอน "ยืนตรง" ก่อนตักบีรอตุ้ลเอี๊ยะห์รอมนั่นแหละครับจะเหมาะสมและสอดคล้องกับเจตนารมณ์จากคำกล่าวของทั้งสามมัษฮับมากที่สุด
ส่วนผู้ที่กล่าวว่า เราเนียตมาจากบ้านก็ได้ ผมว่ามัน "เว่อร์" เกินไปครับ แม้จะไม่มีหลักฐานห้ามก็ตาม ...

ส่วนการกล่าว
"อุศ็อลลีย์ ......... ก่อนการตักบีรอตุ้ลเอี๊ยะห์รอมในทุกๆละหมาด
เป็นสิ่งที่ไม่มีหลักฐาน

ซึ่งท่านอิหม่ามนะวะวีย์นักวิชาการมัษฮับชาฟิอีย์เองยังกล่าวว่า ที่มาของการอ่านอุศ็อลลีย์ เกิดจากความเข้าใจผิดของนักวิชาการบางคนในมัษฮับชาฟิอีย์ต่อคำกล่าวของท่านอิหม่ามชาฟิอีย์เรื่องการกล่าวตัลบิยะฮ์ในการทำหัจญ์

ผมจึงเห็นว่า องค์ประกอบของอิบาดะฮ์ใดที่ไม่มีหลักฐานรองรับ เราก็ไม่ควรนำมาปฏิบัติ และนักวิชาการจำนวนมากก็หุก่มว่า การอ่านอุศ็อลลีย์ก่อนการตักบีรอตุ้ลเอี๊ยะห์รอมเป็นบิดอะฮ์ครับ ...