โดย อ.ปราโมทย์ ศรีอุทัย
(ตอนที่ 4)
ข. ท่านอับดุลลอฮ์ บินอับดุลลอฮ์ (มีฉายาว่า อบีย์อุวัยส์)
เป็นบิดาของท่านอิสมาอีล, เป็นทั้งลูกพี่ลูกน้องและเป็นทั้งน้องเขยของท่านอิหม่ามมาลิก บินอนัส, สิ้นชีวิตเมื่อปี ฮ.ศ. 167 ...
รายนามนักวิชาการผู้ไม่ให้ความเชื่อถือท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์
ผู้วิเคราะห์หะดีษบทนี้ ได้นำเอา “จุดบกพร่อง” ของท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์ .. จากคำกล่าวของท่านอิบนุอดีย์ในหนังสือ “อัล-กามิล ฟิดดุอะฟาอ์” มาระบุไว้ในเว็บไซด์ ดังนี้
ท่านอลีย์ บินอัล-มะดีนีย์กล่าวถึงบิดาของอิสมาอีล (หมายถึงท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์)ว่า .. ในทัศนะของพวกเรา เขาเฎาะอีฟ ...
ท่านอัน-นะซาอีย์กล่าวว่า .. อบีย์ อุวัยส์ หะดีษไม่แข็งแรง ...
ท่านอิหม่ามอะห์มัด บินฮัมบัลกล่าวว่า .. อิบนิ อบีย์อุวัยส์ ไม่มีอะไร และบิดาของเขา(อบีย์ อุวัยส์)ก็เฎาะอีฟในหะดีษ ...
รายนามนักวิชาการผู้ให้ความเชื่อถือท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์ อุวัยส์
1. ท่านอบูดาวูด รายงานมาจากท่านอิหม่ามอะห์มัดว่า .. لَيْسَ بِهِ بَأْسٌ เขาไม่มีปัญหา, หรือ ثِقَةٌ (เชื่อถือได้) ...
(จากหนังสือ “ตะฮ์ซีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 5 หน้า 246)
จากจุดนี้จะเห็นได้ว่า ขัดแย้งกับคำพูดอิหม่ามอะห์มัดเองจากบันทึกท่านอิบนุ อดีย์ข้างต้น ...
2. ท่านอบูดาวูดกล่าวว่า .. صَالِحُ الْحَدِيْثِ เขาดี (คือยอมรับได้) เรื่องหะดีษ
3. ท่านยะอฺกูบ บินชัยบะฮ์กล่าวว่า .. صَدُوْقٌ، صَالِحُ الْحَدِيْثِ (เขาพอจะเชื่อถือได้ดีในเรื่องหะดีษ) ...
4. ท่านอบู ซุรฺอะฮ์กล่าวว่า .. صَالِحٌ، صَدُوْقٌ (เขาเป็นคนดี, พอจะเชื่อถือได้)
(จากตะอฺลีกหนังสือ مَعْرِفَةُ الرُّوَاةُ الْمُتَكَلَّمُ فِيْهِمْ بِمَالاَ يُوْجِبُ الرَّدَّ หน้า 127, และหนังสือ “ตะฮ์ซีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 5 หน้า 246) ...
5. เป็นผู้รายงานของท่านมุสลิมและอีก 4 ท่านคือ ท่านอบูดาวูด, ท่านอัน-นะซาอีย์, ท่านอัต-ติรฺมีซีย์ และท่านอิบนุมาญะฮ์ ...
(จากหนังสือ “อัล-กาชิฟ” เล่มที่ 2 หน้า 90, และหนังสือ “ตะฮ์ซีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 5 หน้า 245) ...
ท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์จึงเป็นผู้รายงานที่นักวิชาการขัดแย้งกันอีกท่านหนึ่ง ...
สรุปสถานภาพท่านอับดุลลอฮ์ บินอับดุลลอฮ์ อบีย์ อุวัยส์
1. ท่านอิบนุหะญัรฺ อัล-อัสเกาะลานีย์ ได้สรุปสถานภาพท่านอบีย์ อุวัยส์ ในหนังสือ “ตักรีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 1 หน้า 426 ว่า ...
(( صَدُوْقٌ، يَهِمُ ))
“เขาพอจะเชื่อถือได้, มีผิดพลาดบ้าง”
2. ท่านอัล-อัลบานีย์ได้วิเคราะห์หะดีษบทหนึ่งจากการบันทึกของท่านอัฏ-ฏ็อบรอนีย์ ในหนังสือ “ซิลซิละตุ้ลอะหาดีษ อัศ-เศาะหี้หะฮ์” ของท่าน เล่มที่ 6 หน้า 444 (หะดีษที่ 2697) จากกระแสรายงานของท่านอิสมาอีล บินอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์, จากบิดาของเขา คืออบีย์ อุวัยส์ เหมือนหะดีษบทนี้ แล้วท่านอัล-อัลบานีย์ก็กล่าวว่า ...
قُلْتُ : وَهُوَ مِنْ شُيُوْخِ الشَّيْخَيْنِ، لَكِنْ فِىْ حِفْظِهِ ضَعْفٌ، وَنَحْوُهُ أَبُوْهُ، وَاسْمُهُ عَبْدُاللهِ بْنُ عَبْدِاللهِ أَبُوْأُوَيْسٍ، إِلاَّ أَنَّهُ لَمْ يُخْرِجْ لَهُ الْبُخَارِىُّ، وَمَنْ فَوْقَهُ ثِقَاتٌ عَلَى شَرْطِهِمَا، فَالْحَدِيْثُ حَسَنٌ إِنْ شَاءَ اللهُ ...
“ฉันขอกล่าวว่า : เขา (อิสมาอีล) เป็นผู้หนึ่งจากบรรดาผู้รายงานของท่านบุคอรีย์และมุสลิม, ทว่าในความทรงจำของเขาอ่อนด้อยบ้าง, และบิดาของเขามีชื่อว่า อับดุลลอฮ์ บินอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์ ก็เหมือนกันกับเขา เพียงแต่ท่านบุคอรีย์ไม่ได้บันทึกหะดีษของเขาด้วยเท่านั้น, ส่วนผู้รายงานลำดับก่อนหน้าเขา ก็ล้วนเชื่อถือได้ตรงตามเงื่อนไขของท่านบุคอรีย์และท่านมุสลิม ดังนั้นหะดีษนี้จึงถือเป็นหะดีษหะซัน อินชาอัลลอฮ์” ...
สรุปแล้ว ท่านอบีย์อุวัยส์ตามทัศนะของท่านอัล-อัลบานีย์จึงมีสถานภาพในระดับเดียวกันกับท่านอิสมาอีลบุตรชายของท่านที่อธิบายผ่านมาแล้ว .. คือเป็นผู้รายงานของหะดีษหะซัน ...
หมายเหตุ .. แต่ในมุมมองของผม มองว่า ท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์ น่าจะเป็นเพียงผู้รายงานหะดีษที่ “ใกล้เคียง” หะดีษหะซันมากกว่า .. คือ อ่อนด้อยกว่าผู้รายงานของหะดีษหะซันเล็กน้อย(ตามกฎเกณฑ์ที่ท่านอิบนุหะญัรฺกล่าวไว้ในหนังสือ “ตักรีบุตตะฮ์ซีบ”) ...
แต่จะอย่างไรก็ตาม หะดีษจากการรายงานของเขาสามารถจะยกระดับขึ้นเป็นหะดีษหะซัน ลิฆ็อยริฮีได้ถ้าได้รับการสนับสนุนจากกระแสอื่น ดังจะถึงต่อไป อินชาอัลลอฮ์ ...
ค. ท่านเษารฺ บินซัยด์ อัด-ดีลีย์
เป็นตาบิอีนระดับหลังๆหรือมิฉะนั้นก็เป็นศิษย์ตาบิอีนระดับอาวุโส, เป็นผู้รายงานของผู้บันทึกหะดีษที่ได้รับการยอมรับทั้ง 6 ท่านคือบุคอรีย์, มุสลิม, อบูดาวูด, อัน-นะซาอีย์, อัต-ติรฺมีซีย์ และอิบนุมาญะฮ์ และเป็น “ครู” ของท่านอบีย์อุวัยส์และท่านอิหม่ามมาลิกด้วย, สิ้นชีวิตเมื่อปี ฮ.ศ. 135 ...
ท่านอิบนุหะญัรฺ อัล-อัสเกาะลานีย์ได้สรุปสถานภาพของท่านเษารฺ บินซัยด์ ในหนังสือ “ตักรีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 1 หน้า 120 ว่า ...
(( ثِقَةٌ ))
คือ “เชื่อถือได้” ...
ท่านเษาร์ บินซัยด์ อัด-ดีลีย์ จึงถือเป็นผู้รายงานของหะดีษเศาะเหี๊ยะฮ์ ...
หมายเหตุ
โปรดจำชื่อของท่าน “เษาร์ บินซัยด์ อัด-ดีลีย์” ผู้นี้ให้ดี เพราะท่านผู้นี้คือ “ครู” .. ทั้งของท่านอับดุลลอฮ์ อบีย์อุวัยส์อันเป็นผู้รายงานหะดีษกระแสที่ 6 ที่ผมกำลังวิเคราะห์อยู่นี้ และทั้งของท่านอิหม่ามมาลิก (ผู้รายงานหะดีษกระแสที่ 7 กระแสสำคัญที่สุด) เพราะตามรูปการณ์แล้ว .. ท่านเษาร์ บินซัยด์ อัด-ดีลีย์ผู้นี้ น่าจะเป็น “จิ๊กซอว์” ที่เชื่อมระหว่างหะดีษบทนี้กับบทที่ 7 ที่จะถึงต่อไป ....
ง. ท่านอิกริมะฮ์(มีฉายาว่า อบูอับดิลลาฮ์)
เป็นตาบิอีนระดับอาวุโส, เป็นบ่าวของท่านอิบนุอับบาส ร.ฎ., เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านอรรถาธิบายอัล-กุรฺอ่านเพราะได้รับการถ่ายทอดมาจากท่านอิบนุอับบาส ร.ฎ.ผู้เป็นนาย, สิ้นชีวิตปี ฮ.ศ. 107 ...
รายนามผู้ไม่ให้ความเชื่อถือท่านอิกริมะฮ์และข้อชี้แจง
ผู้วิเคราะห์หะดีษบทนี้ในเว็บไซด์ ได้นำเอาทัศนะของนักวิชาการที่ระบุความบกพร่องของท่านอิกริมะฮ์มาตีแผ่ ซึ่งพอจะสรุปได้ดังนี้ ...
1. ท่านญะรีรฺ บินอับดุลหะมีด เล่าจากยะซีด บินอบีย์ซิยาดว่า : ฉันได้เข้ามาพบท่านอะลีย์ บุตรของท่านอิบนุอับบาส ในขณะที่ท่านอิกริมะฮ์ถูกล่ามไว้ที่ประตูสวน เขากล่าวว่า ชายคนนี้ทำอะไรหรือ? เขาตอบว่า เขาโกหกใส่บิดาฉัน(คือท่านอิบนุอับบาส)
2. ท่านอิบนุอุมัรฺ ร.ฎ. กล่าวกับท่านนาเฟี๊ยะอฺว่า ท่านอย่าโกหกใส่ฉันเหมือนที่อิกริมะฮ์โกหกใส่ท่านอิบนุอับบาส ...
(มีการอ้างว่า ท่านสะอีด บินอัล-มุซัยยับได้เคยกล่าวอย่างนี้กับคนใช้ของท่านที่ชื่อ บัรฺด์ เช่นเดียวกัน .
..
3. ท่านอิบนุซีรีน, ท่านอะฏออ์, ท่านยะห์ยา บินสะอีด อัล-อันศอรีย์กล่าวว่า อิกริมะฮ์เป็นคนโกหก ...
..
3. ท่านอิบนุซีรีน, ท่านอะฏออ์, ท่านยะห์ยา บินสะอีด อัล-อันศอรีย์กล่าวว่า อิกริมะฮ์เป็นคนโกหก ...
4. ท่านอุษมาน บินมัรฺเราะฮ์เล่าว่า ฉันกล่าวกับท่านกอซิมว่า ท่านอิกริมะฮ์เล่าเช่นนั้นเช่นนี้ เขากล่าวว่า โอ้ บุตรของพี่ชายฉัน อิกริมะฮ์นั้นเป็นคนโกหก, ตอนเช้าเล่าอย่างหนึ่ง พอตกตอนเย็นก็เล่าขัดกับตอนเช้า ...
5. ท่านอิบรอฮีม บินอัล-มุนซิรฺ ได้เล่าจากท่านมะอฺนุ บินอีซาและคนอื่นๆว่า ท่านอิหม่ามมาลิกมีทัศนะว่า อิกริมะฮ์เชื่อถือไม่ได้ และยังสั่งห้ามรับหะดีษจากอิกริมะฮ์ ...
สุดท้ายมีการสรุปการวิจารณ์ท่านอิกริมะฮ์ว่าเป็นผู้รายงานที่เฎาะอีฟ เพราะมีเหตุผล 3 ประการคือ ...
1. เพราะเขาโกหกใส่ท่านอิบนุอับบาส ในสิ่งที่ท่านอิบนุอับบาสไม่ได้กล่าว
2. เพราะเขามีทัศนะเดียวกับพวกค่อวาริจญ์
3. เพราะเขารับของกำนัลจากพวกนักปกครอง
ข้อสังเกต
ข้อมูลอ้างอิงข้างต้นเกือบทั้งหมด เห็นได้ชัดเจนว่าท่านผู้วิเคราะห์ฯ(ซึ่งเป็นชีอะฮ์) ได้คัดลอกมาจากหนังสือ “ฮัดยุซซารีย์ มุก็อดดิมะฮ์ ฟัตหุ้ลบารีย์” ของท่านอิบนุหะญัรฺ อัล-อัสเกาะลานีย์ แต่น่าเสียดายที่ผู้วิเคราะห์ฯไม่ยอมนำเอาคำชี้แจงข้อเท็จจริงอันเป็นการแก้ข้อกล่าวหาดังกล่าวของท่านอิบนุหะญัรฺที่กล่าวไว้ตอนหลังมาลงให้ด้วย ซึ่งผมก็ไม่ทราบว่าท่านผู้วิเคราะห์ฯ มีเจตนาเช่นไรที่ทำอย่างนี้ ? ...
ต่อไปนี้คือคำชี้แจงข้อหากล่าวหาแต่ละข้อต่อท่านอิกริมะฮ์ จากท่านอิบนุหะญัรฺ (พร้อมข้อมูลเพิ่มเติมของผมเองด้วยในบางกรณี) ดังนี้ ...
1. ข้อกล่าวหาที่ว่า .. ท่านญะรีรฺ บินอับดุลหะมีด ได้เล่ามาจากยะซีด บินอบีย์ซิยาด ว่าท่านอะลีย์ บุตรของท่านอิบนุอับบาสได้ล่ามท่านอิกริมะฮ์ไว้ที่ประตูสวนเพราะโกรธที่ท่านอิกริมะฮ์โกหกใส่บิดา ...
ชี้แจง
ก. รายงานนี้เป็นรายงานที่ไม่น่าเชื่อถือ เพราะ “ยะซีด บินอบีย์ซิยาด” ผู้อ้างรายงานข้างต้นนี้จากท่านอะลีย์ บุตรของท่านอิบนุอับบาส เป็นผู้รายงานที่เฎาะอีฟ ...
ท่านอิบนุหะญัรฺ กล่าวว่า ...
وَأَمَّا رِوَايَةُ يَزِيْدَ بِنْ أَبِىْ زِيَادٍ عَنْ عَلِىِّ بْنِ عَبْدِاللهِ بْنِ عَبَّاسٍ فِىْ تَكْذِيْبِهِ فَقَدْ رَدَّهَا أَبُوْ حَاتِمِ بْنُ حِبَّانَ بِضَعْفِ يَزِيْدَ، وَقَالَ : إِنَّ يَزِيْدَ لاَ يُحْتَجُّ بِنَقْلِهِ وَهُوَ كَمَا قَالَ ...
“อนึ่ง รายงานของยะซีด บินอบีย์ซิยาด, จากท่านอะลีย์บุตรชายของท่านอับดุลลอฮ์ บินอับบาส ร.ฎ.ที่หาว่าเขา (อิกริมะฮ์) กล่าวเท็จ (ใส่บิดา)นั้น ท่านอบูหาติม อิบนุหิบบานได้ตอบโต้ข้อกล่าวหานี้ โดย(อ้าง)ความเฎาะอีฟของยะซีด, เขา (อบูหาติม) กล่าวว่า แท้จริงยะซีดนั้นมิใช่เป็นผู้ที่จะยึดถือการรายงานของเขามาเป็นหลักฐานได้ .. ซึ่งข้อเท็จจริงก็เป็นดังที่เขา(อบูหาติม) กล่าว”
(จากหนังสือ “ฮัดยุซซารีย์ มุก็อดดิมะฮ์ฟัตหุ้ลบารีย์” หน้า 427)
ท่านอิบนุหะญัรฺ ได้สรุปสถานภาพของยะซีดผู้นี้ไว้ในหนังสือ “ตักรีบุตตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 2 หน้า 365 ว่า ...
((ضَعِيْفٌ، كَبُرَ فَتَغَيَّرَ))
“เขาเฎาะอีฟ, พอชราแล้วก็เปลี่ยนแปลง (คือความจำสับสน)”
ข. ท่านญาบิรฺ บินซัยด์ กล่าวว่า ...
عِكْرِمَةُ مِنْ أَعْلَمِ النَّاسِ! وَلاَ يَجِبُ لِمَنْ شَمَّ رَائِحَةَالْعِلْمِ أَنْ يُعَرِّجَ عَلَى قَوْلِ يَزِيْدَ بْنِ أَبِىْ زِيَادٍ، لِأَنَّ يَزِيْدَ بْنَ أَبِىْ زِيَادٍ لَيْسَ مِمَّنْ يُحْتَجُّ بِنَقْلِ مِثْلِهِ، لِأَنَّ مِنَ الْمُحَالِ أَنْ يُجْرَحَ الْعَدْلُ بِكَلاَمِ الْمَجْرُوْحِ ...
عِكْرِمَةُ مِنْ أَعْلَمِ النَّاسِ! وَلاَ يَجِبُ لِمَنْ شَمَّ رَائِحَةَالْعِلْمِ أَنْ يُعَرِّجَ عَلَى قَوْلِ يَزِيْدَ بْنِ أَبِىْ زِيَادٍ، لِأَنَّ يَزِيْدَ بْنَ أَبِىْ زِيَادٍ لَيْسَ مِمَّنْ يُحْتَجُّ بِنَقْلِ مِثْلِهِ، لِأَنَّ مِنَ الْمُحَالِ أَنْ يُجْرَحَ الْعَدْلُ بِكَلاَمِ الْمَجْرُوْحِ ...
“อิกริมะฮ์นั้น คือหนึ่งจากสุดยอดผู้รู้, จึงไม่จำเป็นสำหรับผู้ที่ได้สูดดมกลิ่นไอแห่งความรู้แล้วจะไปพะวงต่อคำพูดของยะซีด บินอบีย์ซิยาด เพราะยะซีด บินอบีย์ซิยาดมิใช่เป็นผู้ที่จะยอมรับการรายงานของคนเยี่ยงเขามาอ้างอิงได้ เพราะเป็นไปไม่ได้ที่จะนำเอาคำพูดผู้ที่ขาดความน่าเชื่อถือ ไปสร้างบาดแผลต่อคุณธรรม(ของผู้ที่เชื่อถือได้)”
(จากหนังสือ “ตะฮ์ซีบุต ตะฮ์ซีบ” เล่มที่ 7 หน้า 240)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น