ครูผู้ที่สอนศาสนาและเด็กที่เรียนศาสนามีสิทธ์ที่จะได้รับซะกาตหรือไม่

ตอบโดย อ.ปราโมทย์  ศรึอุทัย

ถาม
อัสลามมุอะลัยกุมครับอาจารย์
ผมมีคำถามจะถามอาจารย์ครับ 
ครูผู้ที่สอนศาสนาและเด็กที่เรียนศาสนามีสิทธ์ที่จะได้รับซะกาตหรือป่าวครับ แล้วพวกเขาจะเข้าในจำพวกที่อยู่ในหนท่างของอัลลอฮ์ที่มีสิทธ์รับซากาตหรือป่าวครับ?

ตอบ

วะอลัยกุมุสสลาม .. นักวิชาการยุคปัจจุบันบางท่าน เช่นเช็คอุษัยมีน ฟัตวาว่า ผู้ที่ทุ่มเทตนเองเพื่อศึกษาวิชาการศาสนาอย่างจริงจัง แม้จะมีความสามารถในการประกอบอาชีพก็ตาม สามารถรับซะกาตในนาม "ฟีสะบีลิลลาฺฮ์" ได้ แต่ขณะเดียวกัน ท่านเช็คอุษัยมีนและท่านเช็คบินบาซก็ฟัตวาตรงกันว่า คำว่า "ฟีสะบีลิลลาฮ์" ที่พระองค์อัลลอฮ์ ซ.บ.ทรงดำรัสไว้ในอัล-กุรฺอาน มีความหมาย "จำกัดเฉพาะ" ผู้ที่ทำสงครามสะบีลิลลาฮ์เท่านั้น ไม่ได้ครอบคลุมถึงความดีอื่นใดของศาสนา เช่นสร้างมัสญิด สร้างโรงเรียน ซื้อตำหรับตำราให้นักวิชาการ เป็นต้น เพราะจะเป็นการค้านกับการ "จำกัด" ผู้รับซะกาต 8 ประเภทที่พระองค์อัลลอฮ์ ซ.บ.ทรงกำหนดไว้ด้วยคำว่า "อินนะมา" ในตอนต้นประโยค เนื่องจากถ้าถือว่า คำว่าฟีสะบีลิลลาฮ์ มีความหมายครอบคลุมทุกๆสิ่งดีของอิสลามแล้ว ก็สามารถนำซะกาตมาใช้จ่ายได้ทุกเรื่องที่เป็นสิ่งดีของศาสนา การ "จำกัด" ผู้รับซะการเฉพาะ 8 ประเภทของพระองค์อัลลอฮ์ ซ.บ. ก็จะไร้ความหมายทันที นอกจากนั้น อิหม่ามทั้ง 4 ท่านในอดีตของอิสลามก็มีความเห็นตรงกันว่า คำว่าฟีสะบีลิลลาฮ์ หมายถึงผู้อาสาทำสงครามสะบีลิลลาฮ์เท่านั้น ไม่ได้หมายถึงสิ่งดีอื่นใดของอิสลามอีกทั้งสิ้น ซึ่งผมก็เห็นด้วยกับความหมายและคำอธิบายนี้ เพราะฉะนั้น การจ่ายซะกาตให้แก่ครูสอนศาสนาหรือนักเรียนศาสนาที่มีผู้ปกครองรับผิดชอบอยู่แล้ว จึงไม่น่าจะเข้าอยู่ในคำว่าฟีสะบีลิลลาฮ์ครับ ยกเว้นถ้าครูสอนศาสนาเป็นคนยากจน หรือนักเรียนศาสนาได้รับการอุปการะจากผู้ปกครองไม่เพียงพอต่อค่าใช้จ่ายที่เหมาะสม เขาก็อาจรับซะกาตในนามคนยากจนได้ครับ .. วัลลอฮุอะอฺลัม ...

ถาม
อาจารย์ครับ เเล้วทำไม เชคอุษัยมีน ฟัตวาเรื่องเดียวกัน มีทั้งด้าย กับไม่ด้าย ในเรื่องเดียวกัน

ตอบ
ผมก็ไม่เข้าใจเหมือนกันครับในคำฟัตวาของท่าน บางทีอาจเป็นเพราะสมองของคุณและผมตามท่านไม่ทันกระมังครับ เพราะตามข้อเท็จจริงในทั้งสองกรณีนี้ (คือการให้ซะกาตกับนักเรียน และการให้ซะกาตไปสร้างมัสญิด) มีเหตุผลเดียวกัน คือ หากจัดเข้าในความหมายสะบีลิลลาฮ์ (ตามความเข้าใจของนักวิชาการยุคหลัง) ก็ต้องเข้าทั้งสองกรณี หรือหากไม่ใช่ ก็ต้องไม่ได้ทั้งสองกรณี ...

ถาม
ที่มัสยิดบ้านผม ใช้ซะกาต(บางส่วน) เป็นทุนการศึกษา ถ้าเอาตามนี้คงจะต้องปรึกษากันใหม่แล้วครับอาจารย์

ตอบ
ถ้าเป็นทุนการศึกษาแก่นักเรียนศาสนาที่พ่อแม่ยากจนก็ไม่มีปัญหาหรอกครับ เพราะเขาจะรับมันในฐานะคนยากจน มิใช่รับมันในฐานะสะบีลิลลาฮ์ จึงไม่ขัดกับหลักฐานข้อไหนเลยครับ ..

ถาม
มันก็เเค่ความคิดท่านเองที่ว่าไม่น่าจะเข้าอยู่ในคำว่าฟีสะบีลิลลาฮ์

ตอบ
ไม่ใช่เป็นความคิดของผม แต่พิจารณาจากคำอธิบายความหมาย "สะบีลิลลาฮ์" ของอิหม่ามทั้ง 4 ท่านว่า หมายถึงผู้ที่อาสาทำสงครามสะบีลิลลาฮ์เท่านั้น ไม่ได้รวมถึงสิ่งดีอื่นๆของอิสลามด้วย แล้วคุณจะให้พวกเขารับซะกาตในฐานะอะไรครับ ? ...

ถาม
เเล้วที่นักวีชาการมุตาอัคคีรีนว่ารับได้ละ จะว่าไงละคับ คนรู้ยุคนี้ว่าไม่ไได้ คนยุคนี้คงไม่ได้รุ้กว่าคนยุคก่อนเป็นเเน่

ตอบ
คุณพูดมาถูกต้องแล้วนี่ครับ นักวิชาการที่ว่าได้คือนักวิชาการมุตะอัคคิรีน ส่วนนักวิชาการมุตะก็อดดิมีน อันหมายถึงอิหม่ามทั้ง 4 ท่านก็อธิบายอย่างที่ผมบอกไปแล้วซึ่งส่อความหมายว่าไม่ได้ และผมก็ตอบไปตามคำอธิบายของพวกท่าน แล้วตกลงคุณจะให้ผมตอบตามมุตะอัคคิรีนหรือตามมุตะก็อดดิมีนกันแน่ครับ

ถาม
ผมไดรับซะกาตทุกปีในถานะที่เป็นนักเรียนศาสนาซึ่งสถานะทางบ้านผมก็มิถึกกับจนหรือขัดสนใดแล้วสามารถที่รับเงินนั้นใวได้หรือป่าวครับ
แล้วผมควรทำอย่างไรดีครับ

ตอบ
ท่านศาสดาเคยกล่าวว่า ผู้ทำความผิดโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ พระองค์อัลลอฮ์ ซ.บ. ไม่เอาโทษหรอกครับ อินชาอัลลอฮ์ ...

ถาม
เเล้วเราควนจะบอกเขาอย่างไรเมือเขาเอามาให้อีก

ตอบ
ไม่ยากเลยครับ บอกเขาไปตามตรงว่า ตอนนี้ทางบ้านส่งเสียผมเพียงพอแล้ว ผมคงจะไม่รับซะกาตอีก อะไรประมาณนี้แหละครับ ...