การอุทิศผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอาน

ตอบโดย อ. ปราโมทย์ ศรีอุทัย

ถาม

หนังสืออัลอุมมฺของอิมามอัช-ชาฟิอีย์ จากเรื่อง "อัลญะนาอิซฺ" ในบทย่อยเกี่ยวกับเรื่อง "จำนวนการห่อมัยยิด" ซึ่งท่านอิมามอัช-ชาฟิอีย์กล่าวระบุไว้ว่า
وَأُحِبُّ لَوْ قُرِئَ عِنْدَ الْقَبْرِ، وَدُعِيَ لِلْمَيِّتِ وَلَيْسَ فِي ذَلِكَ دُعَاءٌ مُؤَقَّتٌ
"ฉันรัก หากมีการอ่านอัลกุรอานที่กุบูร และมีการขอดุอาอ์ให้แก่มัยยิด(ผู้ตาย) และในเรื่องดังกล่าวนั้น ไม่มีการขอดุอาอ์ที่ถูกกำหนดเวลาเอาไว้ตายตัว(คือขอดุอาให้ผู้ตายได้ทุกเวลา)"
/////// อาจารย์คับ ข้อความข้างต้นของ อาชาอิเราะ เขาอ้างมันขัดกันกับบันทึกของอิบนุกะษิร ที่บอกว่า อ่านกุรอ่านไม่ถึงผู้ตาย .......... ผมอยากทราบว่ามัน ขัดกันยังไงคับ ................ขอความรุ้หนอ่ยคับ ..ญาษากัลเลาะ

ตอบ

มีจุดที่จะต้องชี้แจงในกรณีนี้อยู่ 2 ประเด็นด้วยกันคือ ...

(1). คำกล่าวของท่านอิหม่ามชาฟิอีย์ดังที่มีระบุในตัฟซีรฺอิบนุกะษีรฺและตำราอื่นๆเรื่องการอุทิศผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอานไม่ถึงผู้ตาย กับข้อความในหนังสืออัล-อุมม์ของท่านดังข้างต้น ที่ท่านส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺและขอดุอาให้ผู้ตาย ไม่ได้ขัดแย้งกันเลย เพราะกรณีอุทิศผลบุญอ่านอัล-กุรฺอานให้ผู้ตายที่ท่านกล่าวว่าผลบุญไม่ถึงผู้ตายนั้น ท่านหมายถึงการอ่านอัล-กุรฺอานใน "สถานที่อื่นจากที่กุบูรฺ" .. เช่นอ่านที่บ้าน เป็นต้น แล้วผู้อ่านก็ "อุทิศผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอานของตน" ให้ผู้ตาย ไม่ว่าจะโดยวิธีเนียตหรือวิธีอ่านดุอาส่งผลบุญให้ ผลบุญก็ไม่ถึงผู้ตาย เพราะเรื่อง "ดุอาส่งผลบุญให้" นี้ เป็นสิ่งที่ไม่เคยมีปรากฏมาก่อนในซุนนะฮ์ของท่านศาสดา ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม และการกระทำของชาวสลัฟท่านใดทั้งสิ้น กรณีนี้แหละที่ท่านอิหม่ามชาฟิอีย์กล่าวว่า อุทิศผลบุญไม่ถึงผู้ตาย .. ส่วนคำกล่าวที่ท่านส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺในหนังสืออัล-อุมม์ ข้อความก็ระบุชัดเจนแล้วว่า หมายถึงการอ่าน "ที่กุบูรฺ" จึงนำประเด็นการอ่านอัล-กุรฺอาน "ที่บ้าน" แล้วอุทิศผลบุญมาเปรียบเทียบไม่ได้ .. และการส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานทีกุบูรฺของท่าน ก็ไม่มีข้อความใดเลยจากคำพูดข้างต้นของท่านที่ระบุว่า "ผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอาน" นั้นถึงผู้ตาย ตรงกันข้าม มีนักวิชาการมัษฮับชาฟิอีย์หลายท่านที่อธิบายว่า ที่ท่านอิหม่ามชาฟิอีย์ส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺ ก็เพราะท่านหวังว่าผู้ตายจะพลอยได้รับ "เราะห์มัต" ที่ถูกประทานลงมา ณ สถานที่ ที่มีการอ่านอัล-กุรฺอาน ดังมีปรากฏในหะดีษที่ถูกต้องบางบท .. ซึ่งการที่ "พระองค์ อัลลอฮ์ ซ.บ." จะประทานเราะห์มัตลงมาให้เองโดยไม่จำเป็นต้องมีใครขอหรือส่งผลบุญให้ กับการที่ "มนุษย์" คนใดจะอุทิศหรือส่งผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอาน "ของตน" ให้ผู้ตาย มันแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิงโดยไม่ต้องมีคำอธิบายใดๆอีก ..

(2). ในกรณีที่กล่าวว่า การอุทิศผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอานไม่ถึงผู้ตายนั้น ท่านอิหม่ามชาฟิอีย์ได้อ้าง "หลักฐาน" ว่า เป็นการวิเคราะห์มาจาก "อัล-กุรฺอาน" อายะฮ์ที่ 39 ซูเราะฮ์อัน-นัจญม์ซึ่งมีความหมายว่า "แท้จริง จะไม่ได้แก่มนุษย์นอกจากสิ่งที่เขาเอาไว้เท่านั้น" .. แต่ในกรณีส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺ ท่าน "ไม่ได้อ้างหลักฐานใดๆ" มายืนยันไว้เลย ด้วยเหตุนี้ นักวิชาการจึงขัดแย้งกันในการอธิบายเจตนารมณ์ของท่านจากคำกล่าวส่งเสริมนั้นว่า ท่านมีมุมมองอย่างไรจึงกล่าวส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺ ?? .. สรุปแล้ว คำกล่าวของท่านอิหม่ามชาฟิอีย์ที่ว่า การอุทิศผลบุญการอ่านอัล-กุรฺอานไม่ถึงผู้ตาย เป็นสิ่งที่ท่านอ้างหลักฐานมาจากอัล-กุรฺอาน ส่วนที่ท่านส่งเสริมให้อ่านอัล-กุรฺอานที่กุบูรฺ เป็นเพียงความเห็นส่วนตัวที่ท่านมิได้อ้างหลักฐานใดๆประกอบไว้เลย (ผมมิได้พูดว่า ท่านไม่มีหลักฐาน, แต่ผมพูดว่า ท่านมิได้อ้างหลักฐาน ซึ่งมีความหมายต่างกัน) .. เพราะฉะนั้น คำกล่าวของท่านอิหม่ามชาฟิอีย์ในทั้งสองกรณีนี้ ท่านผู้อ่านก็โปรดพิจารณาเอาเองว่า ระหว่างคำกล่าวของท่านที่อ้างหลักฐาน กับคำกล่าวของท่านที่มิได้อ้างหลักฐาน คำกล่าวไหนน่าจะมีน้ำหนักมากกว่าและน่าเชื่อถือกว่า ? ...

ในด้านส่วนตัวของผม หากท่านถามว่า ผลบุญอ่านอัล-กุรฺอาน อุทิศถึงผู้ตายหรือไม่ ? .. ผมก็ขอตอบว่า ไม่ทราบ เพราะเรื่องบาปเรื่องบุญ เป็นเรื่องของอัลลอฮ์ และผมก็ไม่ใช่อัลลอฮ์ ! .. แต่ถ้าท่านถามว่า การอ่านอัล-กุรฺอานให้ผู้ตายเป็นซุนนะฮ์หรือไม่ ? และดุอาส่งบุญหรือดุอาอุทิศผลบุญ เคยมีปรากฏในซุนนะฮ์หรือจากบรรพชนยุคสลัฟหรือไม่ ? ผมก็ขอตอบว่า การอ่านอัล-กุรฺอานให้ผู้ตาย ไม่ว่าอ่านที่บ้านหรือที่กุบูรฺ ไม่ใช่ซุนนะฮ์ของท่านรอซู้ลุลลอฮ์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมแน่นอน, และดุอาส่งบุญหรือดุอาอุทิศผลบุญที่ถามมา ก็ไม่มีปรากฏในซุนนะฮ์หรือจากชาวสลัฟเช่นเดียวกันครับ 

วัลลอฮุ อะอฺลัม ...