โดย อ.ปราโมทย์ ศรีอุทัย
(ตอนที่ 5)
ภาคผนวก
อีกประเด็นหนึ่งที่ผมใคร่จะขอชี้แจงให้ท่านผู้อ่านบางท่านที่ยังข้องใจอยู่ได้เข้าใจก็คือ ในกระแสรายงานของท่านมุหัมมัด บินอัจญลานที่กล่าวอย่างชัดเจนว่า ท่านนบีย์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม มิได้กระดิกนิ้วชี้ .. และท่านอิหม่ามนะวะวีย์ก็กล่าวว่า “สายรายงาน” ของหะดีษนี้ถูกต้อง และผมเองก็มิได้ชี้ชัดเลยว่าสายรายงานนี้เฎาะอีฟ ผมเพียงแต่พูดว่าสายรายงานนี้ค่อนข้างเฎาะอีฟหรืออย่างดีที่สุดก็เป็นสายรายงานที่หะซัน มิใช่เป็นสายรายงานเศาะเหี๊ยะฮ์ดังคำกล่าวของท่านอิหม่ามนะวะวีย์ ...
นอกจากนั้น ผมก็ได้วิเคราะห์ให้ทราบกันแล้วว่า “ข้อความ”จากรายงานของท่านมุหัมมัด บินอัจญลานที่ว่า ท่านนบีย์มิได้กระดิกนิ้วชี้ เป็น زِيَادَةٌ شَاذَّةٌ คือ “เป็นการเพิ่มเติมที่ผิดเพี้ยน” เพราะท่านมุหัมมัด บินอัจญลานเป็นผู้รายงานที่มีความบกพร่องด้านความจำ และข้อความนี้ก็ไม่มีปรากฏในรายงานของผู้อื่นที่เชื่อถือได้มากกว่าท่าน ...
แต่ในแง่ของการ “สมมุติ” (ขอย้ำอีกครั้งว่า สมมุติ นะครับ) ว่า ถ้าข้อความจากรายงานของท่านมุหัมมัด บินอัจญลานที่ว่าท่านนบีย์มิได้กระดิกนิ้วชี้ในการอ่านตะชะฮ์ฮุดเป็นรายงานที่ถูกต้อง (صَحِيْحٌ) หรือสวยงาม (حَسَنٌ) เราจะหาทางออกอย่างไรจากความขัดแย้งกับรายงานที่ถูกต้องเช่นเดียวกันของท่านซาอิดะฮ์ บินกุดามะฮ์ที่ยืนยันว่า ท่านนบีย์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กระดิกนิ้วชี้ขณะอ่านตะชะฮ์ฮุด ? ...
ผมก็ขอเรียนว่า “ทางออก” ของความขัดแย้งในกรณีนี้ตามหลักวิชาการ จะมีอยู่ 2 แนวทางคือ ...
(1). รายงานของท่านมุหัมมัด บินอัจญลานเป็น “รายงานปฏิเสธ” .. คือปฏิเสธการกระดิกนิ้วชี้ของท่านนบีย์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม ...
แต่รายงานของท่านซาอิดะฮ์ บินกุดามะฮ์ เป็น “รายงานยืนยัน”.. คือยืนยันว่า ท่านนบีย์ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม กระดิกนิ้วชี้ ...
ในเรื่องนี้ กฎของวิชาอุศูลุลฟิกฮ์มีอยู่ว่า ...
اَلْمُثْبِتُ مُقَدَّمٌ عَلَى النَّافِىْ
“ผู้ที่ยืนยัน จะต้องมาก่อน (คือยอมรับเขามากกว่า) ผู้ที่ปฏิเสธ”
เพราะฉะนั้นในกรณีความขัดแย้งข้างต้น รายงานของท่านซาอิดะฮ์ บินกุดามะฮ์จึงต้องถูกยอมรับและมีน้ำหนักมากกว่ารายงานของท่านมุหัมมัด บินอัจญลาน ...
ตัวอย่างเปรียบเทียบง่ายๆในเรื่องนี้คือ ..
คุณสมชายกล่าวว่า .. “คุณสมัครไม่เคยพูดโกหกเลย”
คำพูดนี้เป็นการปฏิเสธการพูดโกหกของคุณสมัคร ...
แต่คุณชวนบอกว่า .. “คุณสมัครเคยพูดโกหกมาแล้ว”
คำพูดนี้เป็นการยืนยันการพูดโกหกของคุณสมัคร ...
เพราะฉะนั้น ในกรณีนี้การยืนยันของคุณชวนจึงมีน้ำหนักกว่าการปฏิเสธของคุณสมชาย เพราะคุณชวนอาจเคยได้ยินในสิ่งที่คุณสมชายไม่เคยได้ยิน คือการพูดโกหกของคุณสมัคร ...
(2). ถือว่า เป็นการปฏิบัติ “ต่างกรรมต่างวาระ” ของท่านนบีย์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัม .. คือปกติท่านจะกระดิกนิ้วขณะอ่านตะชะฮ์ฮุดดังรายงานของท่านซาอิดะฮ์ แต่บางครั้งท่านก็เพียงแต่ยกนิ้วเฉยๆโดยไม่กระดิก ดังรายงานของท่านมุหัมมัด ...
(ที่ผมกล่าวอย่างนี้ ก็เพราะท่านซาอิดะฮ์ บินกุดามะฮ์มีความน่าเชื่อถือมากกว่าท่านมุหัมมัด บินอัจญลาน) ...
ถ้าเรายึดถือตามมุมมองนี้ ทุกอย่างก็จะ “แฮ้ปปี้ เอ็นดิ้ง” .. คือจบลงด้วยดี เป็นที่พอใจสำหรับทุกฝ่าย ...
ความจริงในหนังสือ “ชี้หรือกระดิก” ของท่านอาจารย์มุรีด ทิมะเสน หากท่านยึดถือตามแนวทางนี้ก็จะใกล้เคียงต่อความถูกต้องมากกว่า และดีกว่าที่จะปฏิเสธการกระดิกนิ้ว .. ทั้งๆที่ท่านก็ยอมรับแล้วว่า หะดีษเรื่องกระดิกนิ้วเป็นหะดีษที่เศาะเหี๊ยะฮ์ (ถูกต้อง) ...
เพราะมิฉะนั้น ท่านก็ให้คำตอบไม่ได้ว่า หะดีษเศาะเหี๊ยะฮ์เรื่องกระดิกนิ้วชี้นี้จะเอาไปวางไว้ตรงไหน ? หรือจะนำมาปฏิบัติในกรณีไหน ? ...
แต่ .. ทั้งนี้และทั้งนั้น “ทางออก” ทั้ง 2 ลักษณะดังกล่าวนี้จะใช้ได้หรือไม่ ก็ขึ้นอยู่กับสมมุติฐานข้างต้นที่ว่า ถ้า ข้อความในหะดีษของท่านมุหัมมัด บินอัจญลานที่ว่า ท่านนบีย์ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะซัลลัมไม่กระดิกนิ้วชี้ในการอ่านตะชะฮ์ฮุด เป็นข้อความที่สวยงามหรือถูกต้อง .. มิใช่เป็นข้อความผิดเพี้ยนที่เฎาะอีฟดังการวิเคราะห์ที่ผ่านมาแล้วตอนต้น ...
-วัลลอฮุ อะอฺลัม-
อ.มะห์มูด (ปราโมทย์) ศรีอุทัย
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น