ลูกหนี้จะใช้หนี้ ภายหลังเจ้าหนี้เสียชีวิต เป็นเงินมรดกหรือไม่

ตอบโดย อ.ปราโมทย์  ศรีอุทัย

ถาม

อัสลามูอาลัยกุม
ลูกหนี้จะใช้หนี้ แต่เจ้าหนี้เสียชีวิตแล้ว(ชาย) คำถาม
1. เงินนี้เป็นมรดกไหม หรือคืนให้ภรรยาผู้เสียชีวิตเลย
2. ถ้าเป็นมรดก ต้องแบ่งยังไงครับ ผู้เสียชีวิตมี
- ภรรยา
- ลูกชาย 1 ลูกสาว 3 คน
- พี่ชาย และน้องชายผู้ตาย
ญาซากัลลอฮฺครับ

ตอบ

วะอลัยกุมุสสลาม .. ถ้าหนี้สินที่กู้ยืมมาเป็นเงินของผู้ตายโดยเฉพาะ เงินหนี้สินส่วนนี้ - ทั้งหมด - ก็เป็นมรดกที่จะต้องแบ่งกันระหว่างทายาทของผู้ตายครับ . แต่ถ้าเงินหนี้สินนี้เป็นเงินที่ผู้ตายและภรรยาทำงานร่วมกัน แล้วเราไปกู้ยืมมา ก็จะเป็นมรดกที่จะต้องแบ่งระหว่างทายาทเพียวครึ่งเดียว อีกครึ่งหนึ่งเป็นกรรมสิทธิ์ของภรรยาเพราะเธอยังไม่ตายครับ หวังว่าคงเข้าใจ.

ส่วนมรดกของผู้ตายทั้งหมด ก็ให้แบ่งเป็น 8 ส่วน ภรรยารับไป 1 ส่วน .. อีก 7 ส่วนที่เหลือ ก็ให้แบ่งใหม่เป็น 5 ส่วน ลูกชายคนเดียวได้ไป 2 ส่วน ลูกสาวรับไปคนละ 1 ส่วน พี่ชายและน้องชายผู้ตายในกรณีนี้ไม่มีสิทธิ์รับมรดก เพราะถูกลูกชายผู้ตายกันสิทธิ์ครับ .. วัลลอฮุ อะอฺลัม ..

ถาม

อาจารย์ เรื่องนี้เผื่อเกิดกับครอบครัวของดิฉัน หากผู้ตายทำพินัยกรรมให้บุคคลอื่นหมดแล้ว ทายาทคนอื่นสามารถขอแบ่งมรดกที่ทำพินัยกรรมนั้นอีกได้หรือไม่ ในอิสลาม เจ้ามรดกจะเขียนพินัยกรรมห้ามทายาทคนใดรับมรดกได้หรือไม่ หากลูกเจ้ามรดกตายก่อน ลูกของลูกที่ตายจะรับมรดกแทนที่ได้ไหม และหากตามคำถามข้างต้นมีปู่ มีลุงด้วย ทั้งสองจะถูกกันสิทธิ์ด้วยหรือไม่ค่ะ

ตอบ

(1). พินัยกรรมจะมีผลไม่เกิน 1 ใน 3 ของมรดกผู้ตาย หลังจากจ่ายหนี้สินของผู้ตาย (ถ้ามี) เรียบร้อยแล้ว เพราะฉะนั้น ทายาทผู้ตายยังมีส่วนแบ่งเหลืออยู่ อย่างน้อยก็ 2 ใน 3 ส่วนของมรดกครับ ใครก็ตาม จะทำพินัยกรรมยกทรัพย์สินให้ผู้อื่นทั้งหมดโดยไม่มีอะไรเหลือไว้ให้ทายาทเลยไม่ได้หรอกครับ .. ..

(2). เจ้ามรดกจะเขียนพินัยกรรมในลักษณะเป็นคุณหรือเป็นโทษกับทายาทคนใดไม่ได้ครับ และสมมุติถ้ามีเขียนสิ่งดังกล่าวลงไป ข้อความดังกล่าวนั้นถือเป็นโมฆะ ไม่มีผลบังคับหรอกครับ ...

(3). หากลูก (หมายถึงลูกชาย ลูกสาวไม่เกี่ยว)ของ เจ้าของมรดกตายก่อน และเขาก็ไม่มีลูกชายอื่นๆเหลืออยู่ ลูกที่เกิดจากลูกชายของเขา(หรืออีกนัยหนึ่ง หลานของผู้ตายที่เกิดจากลูกชายของผู้ตาย) -ไม่ว่าหลานนั้นผู้ชายหรือผู้หญิง - ก็มีสิทธิ์ได้รับมรดก แทนที่และอัตราส่วนเหมือนกับลูกของผู้ตายทุกประการครับ (แต่เรื่องนี้ยังมีรายละเอียดอีกมากที่ผมไม่มีเวลาเขียนลง ณ ที่นี้ครับ) ...

(4). บุคคลเดียวที่จะกันสิทธิ์ปู่จากการรับมรดกก็คือ พ่อของผู้ตายเท่านั้น คนอื่นไม่ว่าใคร - แม้กระทั่งลูกชายผู้ตาย - ก็กันสิทธิ์ปู่ไม่ได้ อนึ่ง ลุงของผู้ตาย โอกาสรับมรดกมีน้อยครับ แม้จะไม่ถึงกับสิ้นหวังเสียทีเดียว เพราะในทางปฏิบัติจากประสบการณ์ที่ผ่านมา มีคนที่ "ใกล้ชิดทางสายเลือดกับผู้ตายกว่าเขา" คอยกันสิทธิ์เขาอยู่เยอะแยะครับ ...